سوفیانیوز
سوفیانیوز: خلاصه کردن مقاله فرآیند مهمی است که با هدف تمرکز دقیق روی نتایج آن مقاله، انجام شده و معمولا روی مقالاتی انجام می‌شود که در مجلات علمی چاپ شده‌اند. خلاصه یک مقاله باید شامل توصیف دقیقی از کلّیت مقاله باشد و بینش بیشتری نسبت به نتایج آن مقاله به مخاطب ارائه کند.
چگونه یک مقاله علمی را خلاصه کنیم؟
برای اینکه بتوانید خلاصه کردن مقاله را به‌خوبی انجام دهید، مراحل زیر را به درستی طی کنید:
چکیده مقاله شامل یک‌سری پاراگراف کوتاه است که توسط نویسنده مقاله نوشته شده و غالباً بین 120 تا 400 کلمه را شامل می‌شود. در واقع، چکیده یک مقاله خلاصه کوتاهی از محتوای آن را ارائه می‌دهد که غالباً این خلاصه، مهم‌ترین قسمت‌های مقاله را شامل می‌شود. نوشتن چکیده به محقق یا پژوهشگر این امکان را می‌دهد که مقاله را سریع‌تر بررسی کرده تا ببیند که آیا مقاله در رابطه با موضوع موردنظرش است یا خیر. در این میان، ذکر این نکته ضروری است که چکیده مقاله با خلاصه آن تفاوت دارد و شما می‌توانید تفاوت چکیده و خلاصه را در همین وبسایت مطالعه کنید. در نتیجه می‌توان گفت خلاصه مقاله‌ای که شبیه به چکیده آن باشد، قطعا خلاصه ضعیفی است. چکیده مقاله کاملاً فشرده است و معمولا جزئیات کامل مقاله که در خلاصه به آن‌ها توجه می‌شود، در چکیده ذکر نمی‌شوند.
قبل از خلاصه کردن مقاله مطمئن شوید که موضوع یا حتی عنوان آن را متوجه شده و منظور و هدف پژوهش را درک کرده‌اید. در این صورت بهتر و سریع‌تر می‌توانید مطالب، داده‌ها و تحلیل‌های مهم مقاله را جدا کرده و آن‌ها را در خلاصه خود ذکر کنید.
برای درک بهتر زمینه پژوهش به بخش نتیجه‌گیری مقاله بروید تا متوجه شوید مقاله کجا تمام می‌شود. در این صورت اطلاعات بیشتری درباره موضوع مقاله به دست می‌آورید و متوجه می‌شوید که بحث‌ها، موضوعات مورد بحث و نتیجه‌گیری‌های مقاله در نهایت به کدام سو می‌روند. در واقع اگر شما در ابتدا قسمت نتیجه‌گیری مقاله را مطالعه کنید؛ اطلاعات مندرج در مقاله را بهتر درک خواهید کرد.
توجه داشته باشید که صرفاً خواندن نتیجه‌گیری مقاله به شما کمک نمی‌کند و پس از خواندن آن باید مجدداً به عقب بازگشته و سایر بخش‌های مقاله را نیز مطالعه کنید. در این صورت اگر هدف شما از خواندن آن مقاله صرفاً خلاصه کردن آن نیست و محتوای بخش نتیجه‌گیری مقاله برایتان کاربردی نبود، دیگر نیازی نیست تا سایر بخش‌های مقاله را بخوانید؛ اما در صورتی که می‌خواهید آن مقاله را خلاصه کنید باید به عقب بازگشته و سایر بخش‌های مقاله را نیز بخوانید.
برای جلوگیری از خواندن دوباره کل بخش‌های مقاله به‌منظور یافتن ایده اصلی، سعی کنید در همان بار اول مطالعه، سؤال و ایده اصلی مقاله را مشخص کنید. برای این منظور می‌توانید در حین مطالعه یادداشتبرداری کرده و بخش‌های مهم مقاله را مشخص کنید. معمولا مؤلفین مقالات در پاراگراف‌های اول و دوم مقاله هدف اصلی خود را از انجام پژوهش بیان می‌کنند. به همین دلیل لازم است به این پاراگراف‌ها توجه کنید و سعی کنید در همین قسمت، ایده اصلی مقاله را متوجه شوید. پس از آن زیر ایده اصلی مقاله خط کشیده و روی آن تمرکز کنید تا بتوانید سایر قسمت‌های مقاله را نیز از همین طریق با یکدیگر مرتبط کنید.
با خواندن قسمت‌های مختلف مقاله، بخش‌های مهم هرکدام از آن‌ها را که با ایده اصلی مقاله ارتباط دارند، علامت‌گذاری کنید. روی مفاهیم اصلی مقاله تمرکز کنید و سعی کنید آن‌ها را با ایده اصلی مقاله که در قسمت ابتدایی آن مطرح شده بود، ارتباط دهید. توجه داشته باشید که نیازی نیست مقاله را کلمه به کلمه بخوانید؛ همین که ایده اصلی مقاله را درک کرده و آن را متوجه شدید، می‌توانید در سایر قسمت‌های مقاله به دنبال شواهدی مبنی بر این ایده اصلی باشید.
یکی از پراهمیت‌ترین مسائل حین خواندن مقالات علمی این است که در طول مطالعه آن، قسمت‌های مهم را علامت‌گذاری کرده و حتی از آن‌ها یادداشتبرداری کنید. معمولا قسمت‌های اصلی مقاله، مقدمه آن، روش‌شناسی، نتایج و قسمت بحث و نتیجه‌گیری هستند. هنگام مطالعه هریک از این قسمت‌ها سعی کنید یادداشتبرداری دقیقی را انجام دهید.
برای این منظور باید فرآیند انجام پژوهش موردنظر خود را نوشته و فهرستی از مراحل مختلف آن را تهیه کنید. این فهرست می‌تواند شامل توصیف نتیجه، توصیف روش مورد استفاده و طرح تحقیق باشد. توجه داشته باشید که در تهیه این توصیف نیازی نیست به جزئیات توجه ویژه‌ای داشته باشید.
در این مرحله نیز می‌توانید به مهم‌ترین قسمت‌های مقاله پرداخته یا ایده‌های اصلی مقاله را مدنظر قرار دهید. همچنین می‌توانید توصیف خود را مانند چهارچوب مقاله در قسمت‌های اصلی اعم از مقدمه، روش‌شناسی و… بیاورید؛ اما بهتر است هر بخش را کاملاً ساده بنوسید. توجه داشته باشید که تمامی مواردی که برای حمایت از ایده اصلی نویسنده لازم و مهم محسوب می‌شوند، باید در خلاصه مقاله آورده شوند.
تمامی کلیدواژه‌ها یا کلمات کلیدی مقاله باید در خلاصه منعکس داده شوند. در واقع، این مسئله بسیار اهمیت دارد که خلاصه باید به صورتی نوشته شود که برخلاف متن پیچیده مقاله، مخاطب با خواندن آن، درک سریع‌تری نسبت به خواندن مقاله اصلی دریافت کند. به همین خاطر بهتر است که تمامی کلمات کلیدی مقاله در خلاصه ذکر شده و توضیح مختصری برای آن‌ها نوشته شود. اصطلاحات رایج مقالات علمی برای چاپ در نشریات بین‌المللی و ISI را در همین وبسایت مطالعه کنید و کلمات مهم در مقاله نویسی را یاد بگیرید.
هدف اصلی نوشتن خلاصه این است که فشرده‌تر از مقاله باشد؛ اما در کنار آن، مهم‌ترین نکات مقاله را شامل شود تا در نهایت درک مقاله و استفاده از آن برای مخاطب یا حتی برای خود نویسنده خلاصه ساده‌تر شود. برای این منظور شما می‌توانید خلاصه مقاله را در چند پاراگراف و در قالب تقسیم‌بندی‌های اصلی مقاله، به صورت کاملا ساده و مختصر بنویسید.
در خلاصه‌نویسی مقاله توصیه می‌شود از ضمایر مختلف اعم از من، شما، ما یا نظر من، نظر شما و… استفاده نکنید. همچنین فراموش نکنید که هدف از خلاصه‌نویسی نقد مقاله نیست و شما باید تنها خلاصه‌ای جامع و کاربردی از مقاله را ارائه دهید.
همانطور که گفته شد، در ابتدای مقاله، پژوهشگر درباره ایده اصلی صحبت می‌کند. در این صورت شما نیز بهتر است خلاصه را از توصیف ایده اصلی شروع کنید. پس از توصیف ایده اصلی، خلاصه مقاله می‌تواند با ذکر سؤال یا سوالات پژوهشی یا روش‌های سنجش که برای نوشتن ادامه خلاصه اهمیت دارند، پیگیری شود.
متدولوژی استفاده شده در مقاله، همان ابزارهای اندازه‌گیری، نمونه‌گیری و روش‌های انجام پژوهش هستند. در واقع، شما باید در خلاصه مقاله ذکر کنید که مؤلف آن، چگونه و پس از طی‌کردن چه مراحلی به نتایج دست پیدا کرده است. برای این منظور مطرح کردن اینکه نویسنده مقاله چگونه ایده اصلی را مورد سنجش قرار داده، کافی است. توجه داشته باشید که در خلاصه مقاله، صرفاً اطلاعات تحلیل‌شده ارائه می‌شود و ذکر اطلاعات پردازش‌نشده در خلاصه مقاله جایز نیست.
یکی از مهم‌ترین قسمت‌های مقاله، قسمت نتایج آن است. برای توصیف نتایج بیان کنید که آیا نتایج نشان می‌دهد که محقق در آن چیزی که به یافتن آن تمایل داشته است، موفق بوده است یا خیر. همچنین محقق چه نتیجه‌ای از انجام این تحقیق کسب کرده یا این تحقیق چه کاربردهایی می‌تواند داشته باشد. در این میان توجه داشته باشید که خلاصه مقاله نباید ویراستاری شده یا شخصی که مقاله را خلاصه‌نویسی می‌کند نباید تفاسیر شخصی خود را به آن اضافه کند. در واقع هدف اصلی خلاصه‌نویسی مقاله بیان نکته‌نظرات نویسنده آن مقاله است. همچنین استفاده از نقل‌قول مستقیم نیز در خلاصه مقاله توصیه نمی‌شود و شما باید سعی کنید با تأکید روی ایده اصلی مقاله، جملات و کلمات خود در رابطه با محور اصلی مقاله را، به‌خوبی در خلاصه انعکاس دهید.
اگر این مراحل را به دقت انجام دهید، به‌سادگی می‌توانید یک مقاله را خلاصه‌نویسی کنید. در تمامی شرایط توصیه می‌شود پس از خلاصه کردن مقاله موردنظر خود، آن را بازبینی کنید. برای این منظور به عقب برگردید و بررسی کنید که آیا ایده اصلی مقاله در خلاصه‌ای که نوشته‌اید به طور دقیق انعکاس یافته است یا خیر. در این صورت می‌توانید از کیفیت خلاصه خود اطمینان بیشتری داشته باشید. از اینکه تا انتهای این نوشته با ما همراه بودید از شما متشکریم و امیدواریم خلاصه کردن مقاله خود را به بهترین شکل انجام دهید.
