کشف شگفت‌انگیز؛ مورچه‌ها هم در کلونی خود دکتر و جراح دارند!

به گزارش گروه علم و فناوری پایگاه خبری سوفیانیوز، بر کسی پوشیده نیست که مورچه ها زندگی اجتماعی نسبتا پیچیده‌ای دارند. آنها در هماهنگی کامل با یکدیگر زندگی می‌کنند و همین نیز باعث شده که بتوانند در برابر تهدیدهای گوناگون موفق باشند. هرچند مورچه‌ های نجار فلوریدا در سطح بالاتری هستند. آنها حتی می‌توانند مشکلات پزشکی پیش آمده را نیز برطرف کنند.

مورچه‌های فلوریدا در صورت بروز مشکل به دکتر مراجعه می‌کنند

براساس مطالعات جدید، مورچه‌های نجار فلوریدا اندام‌های زخمی دوستان خود را درمان می‌کنند. بسته به محل آسیب، مورچه‌های دکتر یا زخم‌ها را می‌لیسند تا محل آلودگی تمیز شود یا اندام آسیب دیده را می‌جوند تا از گسترش عفونت جلوگیری کنند. این درمان در 90 تا 95 درصد مواقع برای مورچه‌های قطع عضو به‌طور شگفت‌انگیزی موثر است.

اریک فرانک، بوم‌شناس رفتاری دانشگاه ورزبرگ آلمان رفتار اینگونه مورچه را کاملا منحصر به‌فرد می‌داند. به‌باور وی وقتی صحبت از مشکلات پزشکی در قلمرو حیوانات می‌شود، فقط مورچه فلوریدا است که می‌تواند فرآیند قطع عضو منظم و پیچیده را برای درمان یک عضو دیگر از کلنی به‌عهده گیرد. در واقع این گونه از مورچه‌ ها می‌توانند تشخیص دهند که آیا زخم عفونی است یا خیر و بر اساس آن درمان مناسب را انتخاب کنند. این تنها سیستم پزشکی در میان حیوانات است که می‌تواند با پزشکی انسان‌ها رقابت کند.

فرانک سال‌ها روی گونه‌های مختلف مورچه‌ها مطالعه کرده است. اواخر سال گذشته او مقاله‌ای درباره مورچه‌های یورشگر در جنوب صحرای بزرگ آفریقا نوشت. این مورچه های دکتر با توجه به تغییرات شیمیایی در مشخصات هیدروکربنی کوتیکول مورچه زخمی می‌توانند تشخیص دهند که زخم رفیقشان عفونی شده است یا نه.

مورچه‌های یورشگر فقط موریانه می‌خورند؛ اما فراموش نکنید که موریانه‌ها آرواره‌های قدرتمندی دارند و از آنها برای دفاع در برابر شکارچیان استفاده می‌کنند. بنابراین خطر آسیب دیدن مورچه‌های شکارچی زیاد است. مورچه‌های دکتر اگر تشخیص دهند که زخم دوستشان عفونی است آن را با آنتی‌ بیوتیک‌های خاصی درمان می‌کنند. این آنتی بیوتیک توسط غده‌ای در کنار قفسه سینه (غده متاپلورال) تولید می‌شود.

این ترشحات از 112 جزء تشکیل شده‌اند که نیمی از آنها دارای خواص ضد میکروبی هستند. آزمایش‌های فرانک نشان داد که استفاده از این ترشحات میزان مرگ و میر مورچه‌های آسیب دیده را تا 90 درصد کاهش می‌دهد. دانشمندان امیدوار هستند که تحقیقات آینده در این زمینه بتواند منجر به پژوهش‌های مرتبط بیشتر در حوزه پزشکی و سلامت شود و در نهایت شاهد کشف آنتی بیوتیک‌های جدید و مناسب برای درمان مشکلات انسانی باشیم.

این یافته‌ها منجر شد تا فرانک علاوه بر مورچه‌های یورشگر صحرای آفریقا بر روی دیگر مورچه‌ها یعنی مورچه‌های نجار فلوریدا نیز تحقیق کند. این گونه از مورچه‌های قهوه‌ای در چوب‌های پوسیده لانه می‌سازند و به شدت به قلمرو خود حساسند. آنها از خانه‌های خود در برابر مورچه‌های رقیب دفاع می‌کنند. هرچند که این مبارزه‌ها اغلب با آسیب‌های جدی همراه است.

مورچه‌ های نجار فلوریدا فاقد غده متاپلورال هستند، با این حال می‌توانند هم‌رزمان مجروح خود را درمان کنند. سوالی که پیش می‌آید این است که چگونه این کار را انجام می‌دهند. فرانک و دستیارانش برای کشف این موضوع یک سری آزمایش انجام دادند. فرانک از نمونه‌های آزمایشگاهی برای یافتن پاسخ‌های خود استفاده کرد. این نمونه‌ها در سال 2017 در یک بازدید میدانی در فلوریدا از ملکه‌ها جمع‌آوری شده بود.

مورچه‌ هایی که قرار بود دچار جراحت شوند، دو روز قبل از هر آزمایش با رنگ اکریلیک نشانه گذاری شدند. سپس دانشمندان با قیچی استریل مچ پا و ران‌ نمونه‌ها را آسیب زدند. در مرحله بعدی برای آلوده کردن محل زخم تعدادی از آنها از باکتری‌های کشت شده آئروژینوزا استفاده شد و برخی دیگر نیز به عنوان گروه کنترل بدون عفونت رها شدند. رفتارهای درمانی مورچه‌ها ضبط شد تا متعاقباً فیلم مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. آنها همچنین از پای مورچه‌ها سی‌تی اسکن گرفتند تا در مورد ساختار آناتومی آنها اطلاعات بیشتری به‌دست آورند.

محققان دریافتند که در مورد تمام آسیب‌های مربوط به استخوان ران، مورچه‌ های دکتر ابتدا ناحیه زخمی را با دهان خود لیس می‌زنند. با اینکار احتمالاً آنها زخم را تمیز یا ضدعفونی می‌کنند و سپس پا را می‌جوند تا آن را قطع کنند. با این حال، اگر آسیب مربوط به استخوان مچ پا باشد، مورچه‌ دکتر زخم را کامل با دهان خود تمیز می‌کند ولی آن را قطع نمی‌کند. در هر دو دسته درصد قابل توجهی از مورچه‌ های درمان شده زنده ماندند.

این نرخ برای مورچه‌ های قطع عضو شده 90 تا 95 درصد است. هرچند بررسی‌ها نشان داد که اگر مورچه آسیب دیده درمان نشود، احتمال زنده ماندن به 40 درصد کاهش می‌یابد. همچنین نرخ بقا برای مورچه‌هایی که فقط محل زخم آنها تمیز شد حدود 75 درصد است. جالب اینجاست که اگر همین اقدام درمانی ساده توسط مورچه دکتر انجام نمی‌شود، احتمال زنده ماندن به 15 درصد می‌رسید. این تفاوت قابل چشم‌پوشی نیست.

البته تصور نکنید که قطع کردن عضو مورچه توسط دکتر باعث پایان زندگی اجتماعی آنها می‌شود. مشاهدات نشان داد که این دسته از مورچه‌ ها توانسته‌اند با وجود از دست دادن یکی از شش پای خود، تمام وظایفشان را از سر بگیرند.

با توجه به این یافته‌ها می‌توان نتیجه گرفت که مورچه‌ های دکتر می‌توانند ماهیت صدمات را ارزیابی کرده و روش درمانی خود را بر اساس آن تنظیم کنند. فرانک و همکارانش تعجب کرده بودند که چرا مورچه‌های دکتر مچ پای آسیب دیده را قطع نمی‌کنند. بنابراین آزمایش‌های دیگری انجام دادند که در آن خودشان مچ پای عفونی را قطع کردند. آنها دریافتند که با این کار تنها حدود 20 درصد از مورچه‌ها زنده می‌مانند.

سی‌تی اسکن به توضیح این علت کمک کرد. مورچه‌ها قلبی ندارند که خون را به صورت مرکزی در سراسر بدنشان پمپاژ کند. در عوض، آنها چندین پمپ خون و ماهیچه دارند که در سراسر بدنشان توزیع شده است تا از گردش همولنف (خون مورچه) اطمینان حاصل شود. ناحیه ران دارای چنین ماهیچه‌هایی است، بنابراین اگر آن ناحیه آسیب ببیند عضلات دچار اختلال می‌شوند و گردش خون مختل می‌شود.

این به نوبه خود خطر عفونت را کاهش می‌دهد؛ زیرا باکتری نمی‌تواند به سرعت از محل زخم به بدن گسترش یابد. به‌همین‌خاطر مورچه دکتر قطع پا را فرآیندی مفید قلمداد می‌کند. فرآیندی که می‌تواند 40 دقیقه یا بیشتر طول بکشد. هرچند این مسئله در مورد صدمات وارده به مچ پا که ماهیچه‌های گردش خون ندارد صدق نمی‌کند. بنابراین باکتری‌ها می‌توانند خیلی سریع در بدن پخش شوند و زمان کافی برای قطع آن عضو وجود نخواهد داشت.

بنا به گفته لوران کلر، زیست شناس دانشگاه لوزان و دستیار فرانک، از آنجایی که مورچه‌های دکتر قادر به قطع سریع پا نیستند، سعی می‌کنند با صرف زمان بیشتر برای تمیز کردن زخم مچ پا، احتمال عفونت کشنده را محدود کنند. تحقیقات اشاره شده برای اولین بار ثابت کرد که حیوانات نیز از قطع عضو برای درمان زخم استفاده می کنند. این مسئله نشان می‌دهد که مورچه‌ها با توجه به نوع آسیب‌دیدگی، درمان را انتخاب می‌کنند و کاملا از عواقب آن آگاه هستند.