سوفیانیوز
سوفیانیوز: استاد علی اکبر دهخدا از نویسندگان دوره مشروطیت در ایران بود. او یکی از پایه‌گذاران روزنامه صور اسرافیل، محبوبترین و تاثیرگزارترین نشریۀ دورۀ مشروطه است. "لغتنامه دهخدا"، بزرگترین فرهنگ لغت و مهمترین اثر اوست. در این ویدیو بخشی از مقالۀ وی قبل از کودتای 28 مرداد را مشاهده می‌کند.
به گزارش پایگاه خبری سوفیانیوز، علی اکبر دهخدا در سال 1257 شمسی در تهران به دنیا آمد. پدرش خان‌باباخان، یک ملاک متوسط از قزوین بود که در تهران سکونت داشت. نه ساله بود که پدرش درگذشت و مادرش که به گفته دهخدا "مَثَل اعلای مادری بود وی را در کنف تربیت خود گرفت."
از همان زمان زبان عربی و علوم معارف اسلامی را در محضر شیخ غلام‌حسین بروجردی آموخت و از محضر آیت‌الله حاج شیخ هادی نجم‌آبادی نیز بهره فراوان برد. او در نزد آیت‌الله بروجردی به مدت 14 سال علوم مختلفه صرف، نحو، معانی، بیان، فقه، اصول، حکمت و فلسفه آموخت.
بیست ساله بود که در دسته‌ی اولین دانشجویان مدرسه‌ی سیاسی که میرزا حسنخان مشیرالمللک بنیاد نهاده بود، پذیرفته شد. و در این مدرسه فقه، ادبیات، تاریخ قدیم و معاصر، به ویژه تاریخ انقلاب و حوادث اروپا، جغرافیا، حقوق، جنگ، دیپلماسی، اقتصاد و زبانهای عربی و فرانسوی آموخت و در تدریس به معلمان و اولیای مدرسه یاری می‌رساند.
فارغ‌التحصیلان مدرسه سیاسی در وزارت امورخارجه استخدام می‌شدند، دهخدا نیز پس از استخدام با معاون‌الدوله غفاری که به سفارت بالکان منصوب شده بود، به عنوان منشی به اروپا رفت و مدت دو سال بیشتر در وین پایتخت اتریش و اندکی در رم و بخارست اقامت داشت و در آنجا زبان فرانسوی را تکمیل کرد و با دانش‌های جدید اروپا آشنا گردید.
دهخدا یک سالی پیش از آغاز جنبش مشروطه‌خواهی در 1323 قمری به ایران بازگشت. سپس به جنبش مشروطه پیوست و با دو تن از روشنفکران روزگار خویش، میرزا جهانگیر شیرازی و میرزا قاسم تبریزی، روزنامه "صور اسرافیل" را تاسیس کردند.
این روزنامه که محبوبترین و تاثیرگزارترین نشریه این دوره است، در دو بخش رسمی و طنز تقسیم می‌شد، دهخدا سر محرر و نویسنده اصلی صور اسرافیل بود، و هر دو قسمت رسمی و فکاهی آن را می نوشت. نخستین شماره آن در دهم خرداد 1286 در تهران در هشت صفحه منتشر شد. از صوراسرافیل در فاصله 14 ماه با تعطیل و توقیف‌هایی که شد، جمعا سی و دو شماره منتشر شده که آخرین شماره آن در بیستم جمادی الاول 1326 هجری قمری نشر شده است. دهخدا در آغاز هر شماره این روزنامه، مقاله‌ای در زمینه مسایل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و در پایان مقاله‌ای طنزآمیز با عنوان "چرند و پرند" نوشته است.
روزنامه صور اسرافیل در کودتای محمدعلی شاه تعطیل شد، میرزا جهانگیرخان شیرازی مدیر آن در باغشاه به دار آویخته شد و دهخدا و چند تن دیگر که به سفارت انگلیس پناه برده بودند به اروپا تبعید شد و در ایوردن سویس اقامت گزید. در سوئیس در عین تنگدستی به یاری ابوالحسن پیرنیا معاضدالسلطنه و همکاری علامه محمد قزوینی سه شماره دیگر صور اسرافیل را منتشر ساخت.
اقامت دهخدا در سوئیس دیری نپایید و بزودی عازم اسلامبول ترکیه شد و ایرانیان مقیم اسلامبول که کمیته ای به نام "سعادت" را تشکیل داده بودند مقدم او را فوق‌العاده گرامی شمردند و او را به ریاست آن کمیته برگزیدند و از او خواستند روزنامه ملایمتر از صور اسرافیل بنویسد. در اثر این درخواست روزنامه "سروش" را منتشر ساخت که 14 شماره آن در استانبول منتشر گردید.
پس از فتح تهران توسط مجاهدین مشروطه‌خواه و پایان استبداد صغیر، دهخدا به تهران بازگشت. و از طرف هیئت مدیره که از زعمای مشروطه‌خواهان و برگزیدگان ملت تشکیل یافته بود و موقتا تا افتتاح مجلس شورای ملی زمام امور مملکت را بر عهده داشت، به عضویت کمیسیونی انتخاب شد که برای بهبود اوضاع مالی و ترتیب و تنظیم بودجه مملکت تشکیل شده بود و جز دهخدا، صنیع‌الدوله، مستوفی‌الممالک و... عضو بودند.
در دومین مجلس شورای ملی از کرمان و تهران به نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب شد. و از روئسای حزب و فراکسیون "اعتدالیون" در این مجلس بود. در فاصله ورود به تهران تا آغاز جنگ جهانی اول (1918-1914م) گذشته از نمایندگی مجلس، در روزنامه‌های مجلس، آفتاب، شورا، ایران کنونی و پیکار مقالات سیاسی و انتقادی می‌نوشت. به هنگام جنگ جهانی اول و اولتیماتوم‌های روسیه تزاری و مهاجرت آزادیخواهان به استانبول و بغداد و برلین، دهخدا به ایل بختیاری پناه برد و تا پایان جنگ در میان بختیاری‌ها ماند. بعد از این از سیاست کناره گرفت و به کار فرهنگی پرداخت. و در همین زمان بود که طرح ایجاد لغتنامه و امثال و حکم را ریخت. پس از پایان جنگ جهانی به تهران بازگشت و ضمن اشتغال به مشاغلی چون ریاست کابینه (دفتر) وزارت معارف، از 1306ش به ریاست مدرسه سیاسی که بعدا به دانشکده حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی تبدیل شد، رسید و تا شهریور 1320 در این سمت باقی بود. آنگاه از کار دیوانی بازنشسته شد و یکسره به کار لغتنامه پرداخت. در همین زمان در نخستین کنگره‌ی نویسندگان (تیرماه 1325ش) جزو هیئت رئیسه شرکت جست و در اوایل اسفند 1329ش "جمعیت مبارزه با بیسوادی" را تأسیس کرد.
با روی کار آمدن دولت ملی دکتر مصدق (اردیبهشت 1330ش) دهخدا دوباره به عرصه‌ی سیاست کشیده شد. در دفاع از دولت دکتر مصدق، مقاله نوشت و مصاحبه کرد. پس از کودتای 28 مرداد 1332 و سقوط دولت مصدق، بازجویی شد و به اتهام واهی نیابت سلطنت محمدرضا پهلوی مورد زجر و آزار قرار گرفت و حقوق بازنشستگی وی را قطع گردید. دهخدا سرانجام روز دوشنبه هفتم اسفند 1334 شمسی در تهران درگذشت و در قبرستان ابن‌بابویه شهر ری به خاک سپرده شد.
