ویژگی‌ها و عوارض دانشگاه کارآفرین از نظر رئیس دانشگاه تهران

به گزارش سوفیا نیوز به نقل از ایرنا، سید محمد مقیمی روز یکشنبه در سی و دومین جشنواره پژوهش و فناوری دانشگاه تهران که در کتابخانه این دانشگاه برگزار شد، افزود: پیشنهادی را به عنوان خانه صنعت در دانشگاه به معاونت پژوهشی دادیم که تا یک ماه آینده آماده و راه‌اندازی می‌شود به گونه‌ای که صنایع و شرکت‌هایی که با دانشگاه تهران کار می کنند در دانشگاه نمایندگی خواهند داشت.

وی یادآور شد:البته ما متقابلاً پردیس های علم و فناوری دانشگاه را هر چند که برخی آنها در مالکیت دانشگاه تهران است در جوار صنعت ایجاد خواهیم کرد ضمن اینکه در داخل دانشگاه تهران واحدهایی را ایجاد تا این ارتباط برقرار شود، در صنعت هم این کار در حال انجام است و این اتفاق در ارتباط با شرکت سنگ آهن بافق می افتد و در درون این مجموعه این کار را محقق می کنیم.

رئیس دانشگاه تهران تصریح کرد: بنابراین امیدواریم که به بزودی شاهد راه اندازی خانه دانشگاه و صنعت باشیم، آنجا محلی است که به جای این که مرجعیت علمی خدشه دار شود و ما برویم در آن محیط صنعتی، آنها در دانشگاه حضور می یابند و به نوعی آنها به اساتید و محققان برجسته دانشگاه مراجعه خواهند کرد.
وی ادامه داد: البته ما در بخش های مختلف که صحبت از دانشگاه کارآفرین می کنیم می گوییم همگرایی بین دولت، دانشگاه، صنعت و نهادهای مدنی شکل گیرد البته عامل پنجمی هم به عنون محیط زیست است که می شود در قالب همان نهادهای مدنی در نظر گرفت.

مقیمی گفت: البته در دانشگاه تهران مجموعه ای تحت عنوان سمات فعالیت خود را شروع کرده که مخفف ستاد مسوولیت پذیری اجتماعی دانشگاه تهران است و این مجموعه در رابطه با تعامل بین این دانشگاه و نهادهای مدنی فعالیت خواهد کرد و آن بخشی که در حوزه معاونت پژوهش به عنوان خانه صنعت و دانشگاه ایجاد خواهد شد تعامل بین دانشگاه و شرکت های اقتصادی و تولیدی برقرار می‌کند.

عارضه های دانشگاه کارآفرین از دیدگاه رییس دانشگاه تهران
وی در ادامه به عارضه‌های دانشگاه کارآفرین اشاره کرد و اظهار داشت: اولین نکته ای که درباره دانشگاه کارآفرین به عنوان افسانه دانشگاه کارآفرین مطرح می‌کنم این است که فکر می‌کنیم اگر می‌خواهیم دانشگاه کارآفرین داشته باشیم باید نقش نظریه‌ها و آموزش کمرنگ شود و به همان نسبت که نظریه‌ها و جنبه‌های آموزشی کمرنگ می‌شود باید شاهد پررنگ تر شدن فعالیت‌های تحقیقاتی و فناوری و نوآوری و همچنین راه اندازی واحدهای فناوری و کسب و کارهای دانش بنیان باشیم که این یک انحراف در مسیر دانشگاه کارآفرین است.

مقیمی افزود: هنگامی صحبت از دانشگاه کارآفرین می‌کنیم یعنی دانشگاه کارآفرین به یک علم نافع دست پیدا کند، اگر یک علم بخواهد در خدمت جامعه باشد و رفاه و آسایش را برای مردم جامعه فراهم کند باید مبنای علمی داشته باشد. تا زمانی که نظریه‌های مقتن و قوی متناسب با شرایط بومی و اقتضائات جامعه تولید نشود بنابراین تلاش های بعدی قطعا بی نتیجه خواهد بود.

رئیس دانشگاه تهران ادامه داد: اگر می‌گوییم که ما باید فعالیت های تحقیقاتی و نوآوری و کسب و کارهای دانش بنیان را توسعه دهیم به معنی این نیست که فعالیت‌های نظریه پردازی، علمی و آموزشی را داخل کلاس و دانشکده را به فراموشی بسپاریم حتی باید آن را با جدیت بیشتر دنبال کنیم و از این رهگذر است که می‌توانیم به علم نافع برسیم و به طور واقعی بتوانیم مسایل و مشکلات جامعه و کشور را حل کنیم.

مقیمی گفت: مسیری که گاهی اوقات در ارتباط با دانشگاه کارآفرین تذکر داده می‌شود که همه صحبت از تهدید می‌کنند و پژوهش می‌کنند قراردادهای تحقیقاتی می‌شود بحث های اختراعات و نوآوری‌ها مطرح می شود و تکلیف کلاس درس چه می‌شود، باید بگوییم که زمانی که ما به بحث نظری و تئوری هم با قدرت ادامه می‌دهیم و این زنجیره را با فعالیت‌های نوآورانه و کسب و کارهای دانش بنیان تکمیل می کنیم آن زمان است که دانشگاه کارآفرین اتفاق می‌افتد نه این که یک بخشی از این زنجیره را از هم گسست ایجاد کنیم و بخشی از این زنجیره را ادامه دهیم که به طور قطع این زنجیره کاملی نخواهد بود.

وی ادامه داد: نکته دیگری که از آن به عنوان یک تصور نادرست از دانشگاه کارآفرین مطرح می‌شود این است که ما شاگردپروری را در محیط دانشگاه فراموش می‌کنیم و بازاری شدن آموزش عالی در دستور کار قرار می‌گیرد به این ترتیب که همه چیز تحت تاثیر فعالیت‌های تحقیقاتی و اعتبارات پژوهشی و منابعی که از طریق دستگاه‌ها و سازمان ها و محیط بیرونی تامین می‌شود قرار می‌گیرد بنابراین نوع نگاه این است که ببینیم تقاضای بازار چیست و براساس آن فعالیت‌های تحقیقاتی انجام دهیم و از وظیفه خودمان در بخش شاگردپروری غفلت کنیم.

رئیس دانشگاه تهران ادامه داد: مهمترین مولفه ای که ما با آن سرکار داریم شاگردان متناسب با نیازهای علم نافع را بتوانیم پرورش دهیم. البته زمانی که بحث شاگردپروری می شود گاهی اوقات فکر می کنیم باید راویانی را تربیت کنیم که بیایند همان بحث هایی را که در کلاس برای آنها روایت کردیم مجددا برای جامعه دیگر روایت کنند.
مقیمی با بیان این که شاگردپروری به معنای روایت پرور و راوی پرور نیست گفت: شاگردپروری به معنی صرفا پرداختن به جنبه های اخلاقی هم نیست. شاگردپروری به مفهوم جامع به این معنی است که افرادی عالم، اخلاقی و متخصص و متناسب با نیازهای جامعه تربیت شود. بنابراین ما همچنان در دانشگاه کارآفرین شاگردپروری به عنوان عنصر کلیدی باید ایفای نقش کند.

وی افزود: نکته بعدی این است که اگر می گوییم دانشگاه کارآفرین یعنی دانشگاه را باید تبدیل به یک پیمانکار کنیم. پیمانکاری که با قراردادهای تحقیقاتی و پژوهشی منابع خود را تامین کند و کاری را تولید کند و مجددا تولیدهای بعدی و نوع روابط این است که چرخه خدماتی در قرارداد منعکس شود و ما به عنوان یک استاد، موسسه تحقیقاتی، گروه تحقیقاتی مکلف هستیم که بندها را طبق تعهدی که داریم عمل کنیم و پروژه را در اختیار دستگاه قرار دهیم و پروژه بعدی و پروژه بعدی، در حالی که در دانشگاه کارآفرین دانشگاه نقش پیمانکار را ندارد بلکه چندین گام جلوتر به عنوان یک شریک راهبردی و استراتژیک با دستگاه های اجرایی و شرکت ها ایفای نقش می کند.

رئیس دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: در این دیدگاه شاهد این نیستیم که یکسری خدمات را از ما طلب کنند و ما آن خدمات را بدون کم و کاستی به کارفرمای خودمان ارایه کنیم. در نوع شراکت استراتژیک ما خودمان یکی از کارفرمایان هستیم و منافع حاصل از آن کار تحقیقی علاوه بر این که در این فرایند باید منابع را تامین کنیم منافع و دستاوردهای آن را باید مستقیم و غیرمستقیم به دانشگاه برگردد.
وی یادآور شد: در این رویکرد ما در دانشگاه تهران هرکدام از این اقدامات را فهرست کنم که انجام شده یا در دستور کار است فهرست بلندبالایی است. ما در این بخش فرآیند پیمانکاری را به فرآیند راهبردی و ائتلاف راهبردی و استراتژیک تغییر بدهیم تلاش هایی را انجام دادیم که به عنوان نمونه دو مورد را در دانشکده مدیریت که انجام شده که یکی با گروه صنعتی گلرنگ و یکی هم با مجموعه ها کایبر شراکت استراتژیک را دنبال می کنیم و در آنجا یک کاربلندمدت پنجاه ساله در قالب یک پروژه بسیار معظم تعریف شده که براساس آن تلاش می کنیم بخش دانشگاه را در تولید علم نافع و شاگردپروری واقعی دنبال می کنیم.

رئیس دانشگاه تهران گفت: نکته دیگری که در ارتباط با افسانه های یک دانشگاه کارآفرین ممکن است دانشگاه را به انحراف ببرد، موضوع غلبه تعلق به صنعت بر تعهد و تعلق به دانشگاه است که اینطور تعبیر کردم که تبدیل شدن اندیشمندان مستقل و علمی به عالمان درباری، در گذشته می گفتند که بعضی از علما درباری بوده اند یعنی فتاوایی صادر می کردند و خدمتی را ارایه می کردند که دربار می خواست.

مقیمی افزود: گاهی اوقات اشتباه می گیریم این که نیازها و تقاضاهای بازار را در دانشگاه حل کنیم با این که بخواهیم براساس دستور کار و فرمولی که کارفرما برای ما تعیین می کند و نتایج تحقیقات را براساس آن تنظیم کنیم که البته این اتفاقی است که در دانشگاه تهران موارد نادری به این شکل اتفاق بیفتد اما روندی که در فعالیت تحقیقاتی انجام می شود و تحقیقات کارفرما پسند تنظیم می شود در قالب علمای درباری، علمای درباری الان هم وزارتخانه، بخش خصوصی، شرکت بین المللی است که ما در حقیقت هرآنچه که آنها می پسندند فعالیت های تحقیقاتی را پررنگ می کنیم که این انحراف در دانشگاه کارآفرین است و استقلال استاد را بشدت خدشه دار می کند.

وی ادامه داد: نکته بعدی که باید درباره دانشگاه کارآفرین به آن توجه کنیم به حاشیه راندن صاحبان نظریه و اندیشه و جولان دادن کاسبان علمی است. گاهی اوقات می بینیم که حرفه آنها پروژه گرفتن شده است و در این زمینه مهارت بسیار ویژه ای دارند و قدرت چانه زنی و لابی بالایی دارند. کار علم، تحقیق و پژوهش و دانشگاه کارآفرین تبدیل به یک کاسبی علمی شده تا برای حل مسایل و مشکلات جامعه، که یک رویکرد انحرافی با نام دانشگاه کارآفرین است که حتما باید اصلاح شود و حتما باید صاحبان اندیشه و نظریه در کانون توجه و طرف قرارداد صنعت و جامعه باشند.

رئیس دانشگاه تهران گفت: نکته بعدی بحث جایگزینی مرجعت علمی با لابی گری و معامله گری است. زمانی که صحبت از مرجعیت علمی می شود محل رجوع باشد به گونه ای که واقعا دستگاه ها و متقاضیان و کسانی که می خواهند کارفرمای یک کار تحقیقاتی و نوآورانه و کسب و کار دانش بنیان باشند آنها باید به سراغ دانشگاه بیایند و نه برعکس.

مقیمی افزود: البته وقتی که شرایط تنظیم گری در بین بخش دولتی و خصوصی و آن همگرایی میان بخش های مختلف حاکم نباشد معادلات بهم می خورد و حتما این فعالیت های بازاریابی هم دانشگاه انجام دهد اما سطح این کار نباید به سطح معامله گری و لابیگری تقلیل پیدا کند باید مرجعیت علمی دانشگاه و موسسات تحقیقاتی حفظ شود. ما حق نداریم به بهانه داشتن دانشگاه کارآفرین دائما دستمان را پیش روی جاهای مختلف دراز کنیم و در خصوص علم و مرجعیت علمی که داریم هرگز نباید کوتاه بیاییم.

وی ادامه داد: نکته بعدی صدمه دیدن اخلاق پژوهشی به دلیل بهره کشی و استثمار علمی دانشجویان و محققان است. البته ما در سالهای اخیر پرونده اخلاق پژوهش بسیار کم شده است و مواردی هم که وجوددارد موارد قابل اصلاحی است و مورد حادی در این 2 سال گذشته شاهد نبودیم. اما وقتی تولید کارخانه پژوهش و تحقیق براساس آن آسیب هایی که در موارد قبلی اشاره کردم اتفاق می افتد دیگر اینجا فضا به گونه ای می شود آن استثمار علمی اتفاق می افتد و اخلاق پژوهش زیرپا گذاشته می شود. حتما در دانشگاه کارآفرین اخلاق پژوهشی در راس امور است و باید به آن توجه ویژه شود.

رئیس دانشگاه تهران همچنین گفت: نکته بعدی این است که روی آوردن به تعدد و تنوع تحقیقات به جای تمرکز بر کیفیت است. فکر می کنیم که هرچه آمار بیشتری ارایه کنیم و میزان تحقیقات بیشتر باشد و هرچه ریال و حجم قرارداد بیشتر باشد استاد موفق تری هستیم و گرنت بیشتری به ما تعلق می گیرد و پاداش های بیشتری دریافت می کنیم و اینجا کیفیت صدمه می بیند و آمارها است که تعیین کننده برتری بودن یک استاد نسبت به استاد دیگر است و این هم یک عارضه مهمی است که حتما باید به آن توجه شود.

مقیمی تصریح کرد: نکته دیگر تمرکز بر مهارت گرایی به جای تخصص علمی و آکادمیک است. وقتی که صحبت از مهارت ورزی دانشجویان می کنم بعضی از اساتیدی که نسبت به دانشگاه تعصب دارند و علاقمند نیستند که به وجه دانشگاه صدمه وارد شود خرده می گیرند که دانشگاه بحث مهارت گرایی به عنوان اولویت اصلی نیست.

وی تأکید کرد: حتما ما در دانشگاه کارآفرین هم روی این موضوع باید توجه داشته باشیم که مهارت ورزی که از آن صحبت می کنیم این مهارت ورزی نباید جایگزین تخصص علمی و آکادمیک شود قطعا دانشگاه تهران دانشگاهی است که باید متخصصین و دانش آموختگان متخصص در زمینه های مختلف تربیت کند و مستلزم آن است که پایه های علمی و آکادمیک آنها حتما قوی و بسیار متقن باشد و این به معنی آن نیست که ما رویکرد مهارت ورزی را دنبال می کنیم از این جنبه ها بکاهیم و جنبه های های مهارتی را اضافه کنیم.

رئیس دانشگاه تهران با بیان این که قطعا بعضی دانشگاه ها مانند علمی کاربردی ماموریت مهارت ورزی دارند گفت: البته ما نمی خواهیم با رسالت و ماموریت دانشگاه تهران در این زمینه تغییر و تحولی را ایجاد کنیم اما اعتقاد داریم که فردی می خواهد متخصص باشد و شاگردپروری به معنای واقعی اتفاق بیفتد حتما باید با محیط عمل آشنا شود و ابزارها را بشناسد و روابط و بازدیدها را با صنعت انجام دهد کاری که ما ماهها است که در دانشگاه تهران شروع و مجموعه گروه های مهارتی هر هفته برای آشنایی دانشجویان با محیط کار در مناطق مختلف کشور حضور می یابند.

مقیمی افزود: نکته پایانی که به عنوان آسیب در دانشگاه کارآفرین مطرح است همگرایی ظاهری دانشگاه با صنعت و واگرایی واقعی استاد و محقق از محیط دانشگاهی است. ظاهرا ما می بینیم که استاد، محقق و پژوهشگر ما دائما با صنعت ارتباط دارد که ظاهرا همگرایی را مشاهده می کنیم اما گاهی اوقات این عارضه واگرا شدن از محیط دانشگاه را مشاهده می کنیم. بعضی از اساتید که البته در دانشگاه تهران کم است به بهانه این که فعالیت های تحقیقاتی دارند و در بیرون از دانشگاه کار صنعت می کننند و کسب و کار دانش بنیان دارند شاهد واگرایی آنها با صنعت هستیم که بشدت نظام آموزشی صدمه می بیند و این با رویکرد دانشگاه کارآفرین به شدت مغایرت دارد.

وی یادآور شد: برای این که بتوانیم این همگرایی را واقعی کنیم پارک اندیشگاهی را در دانشگاه تهران افتتاح کردیم و فعالیت هایش را آغاز کرده است البته پردیس های علم و فناوری را در کنار دانشگاه داریم.