(ویدئو) از سارد تا تخت جمشید؛ ماجرای ضرب اولین سکه‌های طلای جهان، تأثیر آن بر اقتصاد ایران باستان و رمزگشایی از اسرار پنهان در دل این گنجینه تاریخی

به گزارش پایگاه خبری سوفیانیوز، وقتی «کوروش» در تصرف غربِ دنیای آن روز، به عمر امپراتوری «لیدی» پایان داد و دروازه پایتخت آن «سارد» را گشود، با سکه‌های این شهر کهن آشنا شد. سکه‌هایی از طلا و نقره که با نقشی از شیر و به‌نام «کروزوس» شاه «لیدی» ضرب می‌شد. «کوروش» نیز ضرب آن را در «سارد» ادامه داد و استفاده‌اش را در سرزمین‌های قلمروی خود باب کرد. اما شاهنشاهی بزرگ باستان، واحد پول و سکه‌ای به‌نام خود لازم داشت، نه آنچه دیگران بنیان گذاشته‌اند. «داریوش بزرگ» به همین اندیشید و دستور به ضرب سکه داد؛ «دَریک» طلا و «سیگل» نقره. سکه‌هایی با طرح‌هایی یکسان که جنگاور/شاهی کمان‌دار و نیزه به دست را نشان می‌دهد. این نقش با تفاوت‌های کمی مثل اضافه شدن یک تیرکش بر پشت کماندار یا تغییر اندام و صورت جنگاور، در تمام دوره هخامنشی ضرب شده. سکه‌هایی که نمونه‌های بی‌نظیر آن‌ها را در موزه ملک می‌توانید ببینید.

سکه‌های هخامنشی، تنها در یک سمت نقشی برجسته دارند و در سمت دیگرشان فرورفتگی‌هایی با اشکال مختلف دیده می‌شود. این فرورفتگی‌ها اثر سمبه‌ای است که با ضرب چکش بر فلز طلا یا نقره وارد شده تا این فلز روی قالب زیرینش پهن و نقش آن قالب بر سکه حک شود. بعدها با حکاکی روی سمبه‌ها و ساخت دستگاه‌های پیشرفته‌تر، سکه‌هایی ضرب شد که هر دو طرف آن‌ها نقش دارند.

«سیگل» نقره بیشترین استفاده را در معاملات داشته و بر اساس الواح گلی هخامنشی می‌دانیم که مثلا حقوق کارگران تخت‌جمشید با این سکه پرداخت می‌شده. اما «دَریک» طلا که هر کدامش 20 «سیگل» ارزش داشته، احتمالا تنها برای پرداخت مواجب مستخدمان حکومت شاهنشاهی به کار می‌رفت. «گزنفون» مورخ یونانی می‌گوید یک سرباز یا مزدور در ماه یک «دَریک» حقوق می‌گرفته که با آن می‌توانسته 3500 تا 4500 کیلو گندم بخرد.

«دَریک» از باارزش‌ترین سکه‌های دوران باستان است؛ سکه‌ای با 8.4 گرم وزن از طلای خالص که میزان خلوص و وزن آن با دقت محاسبه می‌شد. این سکه همراه با «سیگل» نقره، معیار پول در تمام سرزمین‌های تحت فرمانروایی هخامنشیان بود، اما برخی ساتراپ‌ها مثل مصر و سوریه امروز و لیدی که آزادی بیشتری در اداره امور خود داشتند، می‌توانستند سکه‌های خود را ضرب کنند. البته اینطور نبود که سکه در دست تمام مردم باشد و ضرب آن بسیار محدود بود.

با سقوط سلسله هخامنشیان توسط سپاه اسکندر مقدونی، به مرور زمان ضرب «دَریک» و «سیگل» متوقف شد و سکه‌های تازه رونق گرفتند، اما هنوز هم پس از این همه‌ سال، سکه‌‌ای باارزش‌تر از «دَریک» هخامنشی را به ندرت می‌توان در دنیای باستان پیدا کرد.