کد DOI یا اثر انگشت مقالات را بشناسیم
سوفیانیوز: DOI مخفف اولین حرف سه کلمه "Digital Object Identifier" است که برگردان فارسی آن "شناسه برنمود دیجیتالی" می شود و جهت دسترسی آدرس محتوای موجود در اینترنت از قبیل مقاله، کتاب، مدیا و ... مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کد DOI چیست؟
DOI یک کد به شکل اعداد/الفبایی برای هر اثر منتشره استانداری است (انواع مقاله، کتاب، کتابچه، مجلات، تصاویر، نرم افزارها و...) که مخصوص و منحصر به همان اثر بوده و توسط آژانس ثبت نام بنیاد بین المللی DOI برای شناسایی محتوا و دسترسی به لینک آن اثر در اینترنت، اختصاص داده میشود. این کد دائمی بوده و به زبان ساده تر می توان گفت بعنوان مهر تاییدی بر اعتبار آن اثر محسوب می شود. با کیلک بروی این کد میتوانیم برای مثال مقاله مورد نظر خود را ردیابی کنیم و به آن دسترسی پیدا کنیم. بنابراین معمولا توصیه میشود هم برای مقالات چاپ شده خود که بصورت الکترونیکی در دسترس هستند DOI بگیرید و هم هنگام نگارش مقالات، از منابعی استفاده کنید که DOI دارند و این شناسه را هنگام رفرنس نویسی در انتهای تک تک منابع خود نگارش کنید. این امر در افزایش اعتبار مقاله شما و همچنین سهولت در پذیرش مجلات بین المللی سختگیر بسیار کمک کننده خواهد بود. DOI در سال 1996 توسط سازمان پیشبرد تحقیقات ملی آمریکا CNRI طراحی شده و هم اکنون تحت نظارتInternational DOI Foundation اداره می شود. این کد توسط سازمان بین‌المللی استانداردسازی ISO نیز جهت شناسایی اسناد الکترونیکی مورد شناسایی و تأیید قرار گرفته است.
تفاوت DOI با URL در چیست؟
DOI مخفف اولین حرف سه کلمه "Digital Object Identifier" است که برگردان فارسی آن "شناسه برنمود دیجیتالی" می شود و جهت دسترسی آدرس محتوای موجود در اینترنت از قبیل مقاله، کتاب، مدیا و ... مورد استفاده قرار می گیرد. DOI بر خلاف URL، محتوای مورد نظر را مستقل در نظر گرفته و آن را معرفی می کند تا اینکه محل انتشار آن را ذکر کند.URL ممکن است در اینترنت تغییر کند اما DOI ثابت خواهند ماند. در واقع این شناسه برای هر محتوای اینترنتی منحصر بفرد و مستقل صادر می شود. بنابراین کد دیجیتال نسبت بهURL از ثبات بیشتری برخوردار است. همچنین DOI می تواند شامل اطلاعات جزئی در مورد آن محتوای مورد نظر همچون تاریخ انتشار یا تعداد صفحه نیز باشد.
شناسایی DOI مقالات
DOI که به انواع مختلف اقلام علمی مانند مقالات، کتاب‌ها، مجموعه داده‌ها، گزارش‌‌ها، نشریات دولتی و حتی فیلم‌ها اعطا میشود؛ به راحتی قابل دستیابی است. کافی است با کتابخانه‌های دیجیتال آنلاین مانند ساینس دایرکت (ScienceDirect) و اشپرینگر (Springer) آشنا بود تا بتوان به موقعیت مکانی مقالات دسترسی پیدا کرد. در آن صورت با توجه به توضیحات زیر به سادگی می‌توان نشانگر دیجیتالی شیء را تشخیص و از آن استفاده کرد.
اجزای تشکیل دهندۀ DOI
اگر بر روی یک کد DOI فعال کلیک نمایید شما به صفحه ای منتقل مشود (Redirect) که خلاصه یا متن کامل مقاله در آن صفحه نمایش داده میشوند. به واقع DOI شما را در هر کجای اینترنت باشید مستقیم به لینک نمایش مقاله در سایت آن مجله هدایت میشوید. هر کد DOI شامل چند بخش مختلف است که در شکل زیر قابل مشاهده است.
DOI Directory: بخش اول که با رنگ قرمز نشان داده شده است قسمتی است که باید در ابتدای هر کد DOI قرار داده شود تا آن کد به شکل یک لینک فعال تبدیل شود و بتواند نقش خود را به درستی ایفا نماید. این قسمت در تمام کدهای DOI در دنیا ثابت است.
Prefix: بخش دوم که به رنگ آبی مشخص است را پرفیکس میگویند. این بخش نشان میدهد که DOI از سمت چه ناشری به مقاله اختصاص داده شده است. شرکت کراس رف با ناشرین متعددی کار میکند که لیست آن را در ذیل مشاهده مینمایید.
http://www.Crossref.org/06members/50go-live.html
کراس رف به هر کدام از این ناشرین عددی را به عنوان پرفیکس ثابت آن ناشر اختصاص داده است. به عنوان مثال اگر کد DOI مقاله ای با 10.7336 شروع شود نشان دهنده این است که DOI توسط ناشری به نام Academicus Journal برای مقاله ثبت گردیده است. این بخش در تمامی DOIهای صادر شده از یک ناشر ثابت است.
Suffix: این بخش برای هر مقاله به صورت اختصاصی (Unique) است و توسط ناشر برای هر مقاله تعیین میگردد. شرکت کراس رف تعیین این قسمت را به عهده ناشرین گذاشته اما قوانینی را نیز برای آن تعیین کرده است که در لینک زیر قابل مشاهده است.
http://help.Crossref.org/establishing_a_doi_suffix_pattern
چه مقالاتی مشمول دریافت کد DOI هستند
مقالات در سایت مجله امکانات نمایش آنلاین داشته باشند. مطالب آنلاین میبایست به صورت HTML Full Text یا Abstract با لینک دسترسی به PDF کامل مقاله باشد.
مجله حتما بایستی دارای ISSN باشد (پرینت یا آنلاین یا هردو).
لینک مقاله باید همیشه ثابت و سالم باشد. سرور سایت مجله نباید بیش از چند ساعت از دسترس خارج باشد و همچنین اگر آدرس سایت مجله تغییر کرد و لینک های قبلی دیگر در دسترس نبود مجله حتما باید در اولین فرصت مراتب را به پابلیشر اطلاع دهد تا اقدامات لازم در خصوص تغییر لینک مقالات صورت گیرد.
کد DOI بایستی حتما در نسخه آنلاین (HTML) و نسخه PDF مقالات درج گردد.
