عکس | ماجرای مرموزترین حاکمان مصر باستان چی بود؟ / واقعا چرا این کشور همیشه پر از رمز و رازه؟

به گزارش سرویس تاریخ پایگاه خبری سوفیانیوز به نقل از فرادید؛ او از هجوم انبوه مهاجمان خارجی که از شمال شرقی به مصر آمده بودند نوشت. به گفتۀ او، آن‌ها همه چیز را غارت کردند، کسانی که تهدیدی برایشان بودند را کشتند و بقیه را به بردگی گرفتند. آن‌ها بی‌رحم و بی‌گذشت بودند. اما سه قرن بعد، مورخی یهودی به اسم ژوزفوس دوباره دربارۀ هیکسوس‌ها نوشت؛ اما او نگاه متفاوتی به آن‌ها داشت زیرا آن‌ها را همان کنعانی‌های یهودی یا عربی می‌دانست که به مصر مهاجرت کرده بودند.

در هر صورت هر دوی این منابع مشکوک بودند و نمی‌شد تا حد زیادی به هیچکدام از آن‌ها اتکا کرد. با این حال تا سال 1966، این دو اثر تاریخی تنها منبع اطلاعاتی درباره هیکسوس‌های مرموز بودند که ظهورشان آغاز دوره دوم میانی مصر به شمار می‌آمد. اما با تحقیقات دهه‌های اخیر حالا ما خیلی بیشتر دربارۀ هیکسوس‌ها می‌دانیم.

امروز ما می‌دانیم که هیکسوس‌ها عامل آشفتگی مصر نبوده‌اند زیرا حتی قبل از ورود آن‌ها به مصر، این پادشاهی از مشکلات بسیاری رنج می‌برد. عصر طلایی پادشاهی میانه با مرگ ملکه سوبک‌نفرو (1806–1802 قبل از میلاد) به پایان رسید، زیرا او هیچ وارثی نداشت. حکومت او با سلسله ضعیف سیزدهم ادامه یافت که پایتخت مصر را به شهر تبس در جنوب منتقل کرد. آن‌ها قادر به نگه‌داشتن پادشاهی نبودند و شمال مصر تحت حکومت سلسله چهاردهم جدا شد (حدود 1725 قبل از میلاد - حدود 1650 قبل از میلاد). بنابراین، سلسله‌های سیزدهم و چهاردهم همزمان حکومت می‌کردند و پادشاهی به دو بخش تقسیم شده بود.

شواهدی که در دهه‌های اخیر از سایت باستانی تل‌الضبعه به دست آمده است (همان جایی که «آواریس» پایتخت هیکسوس‌ها واقع شده بود)، نشان می‌دهد که هیکسوس‌ها از سرزمین شام آمده بودند و نام‌های آن‌ها نشان‌دهنده صحبت کردن به زبان‌های سامی غربی (شبیه به عربی و عبری) است. بنابراین، معمولاً فرض می‌شود که هیکسوس‌ها مردمانی کنعانی بوده‌اند.

مصری‌ها بعدها هیکسوس‌ها را به عنوان مردمانی صحراگرد و دامدار ترسیم کردند؛ برای مصری‌هایی که خودشان را با افتخار کشاورز و شهرنشین می‌دانستند، دامداری نوعی شغل پست‌تر به حساب می‌آمد. تا سال 1966، شواهد ادبی درباره هیکسوس‌ها از منابع شدیداً ضد هیکسوس گرفته شده بود که در نوشته‌های مورخ مصری مانتو که 1200 سال پس از دوره هیکسوس‌ها زندگی می‌کرد، خلاصه شده بود. او مثل مصریان قبل از خودش هیکسوس‌ها را به شکلی وحشتناک توصیف می‌کرد.

مانتو دربارۀ هیکسوس‌ها نوشته بود: مردمانی با تباری پست از شرق که آمدنشان پیش‌بینی نشده بود، به کشور حمله کردند و بدون هیچ سختی یا حتی جنگی آن را با نیرویی عظیم تحت سلطه خود درآوردند. پس از غلبه بر رهبران، به طرز وحشیانه‌ای شهرها را سوزاندند، معابد خدایان را به خاک یکسان کردند و با مردم بومی با نهایت بی‌رحمی رفتار کردند، عده‌ای را کشتند و زنان و کودکان را به بردگی بردند.

اما این توصیف به کلی توسط مورخان مدرن رد شده است. آنالیز ایزوتوپ استرانسیوم از باقی‌مانده‌های پایتخت هیکسوس‌ها در آواریس نشان می‌دهد که در واقع در جمعیت آنان تعداد زنان بسیار بیشتر از مردان بوده است (حدود 77٪). این شواهد، نظریه حمله خشونت‌آمیز توسط آنان را به چالش می‌کشد و احتمال انتقال مسالمت‌آمیز قدرت را نشان می‌دهد.

علاوه بر این، مصریان به طور تاریخی افرادی را از سرزمین شام که به عنوان کشتی‌سازان برجسته شناخته می‌شدند و بسیار مورد تقاضا بودند، استخدام می‌کردند. آواریس موقعیت خوبی برای این تجارت داشت و مصریان از مهارت‌های مردمان آسیایی مانند هیکسوس‌ها استفاده می‌کردند. همچنین، در این دوره، بسیاری از مردم آسیایی به عنوان سرباز، خدمتکار و در مشاغل دیگر در سراسر پادشاهی مصر خدمت می‌کردند.

مورد جالب دیگری از تبلیغات مربوط به پادشاه هیکسوس، آپپی یا آپوفیس است. بر اساس منابع مصری، او حاکمی کینه‌توز و نالایق بود. اما این توصیف تقریباً به طور قطع نمونۀ دیگری از تبلیغات ضدخارجی مصری‌ها است.