ویدیو/ تاریخ زنده در قلعه دختر فیروزآباد؛ جایی که برای نخستین بار نام «ایران» به عنوان یک امپراتوری یکپارچه برده شد

به گزارش پایگاه خبری سوفیانیوز، قلعه دختر در شهر فیروزآباد استان فارس، برای حفاظت از پایتخت ساسانیان به دستور اردشیر بابکان ساخته شد و تا پایان دوران حکومت اشکانیان دژی محکم برای حفاظت و نگهبانی بود؛ جایی که برای نخستین بار نام ایرانشهر (کشور ایران) به عنوان یک امپراتوری یکپارچه برده شد.

شاپور، دومین شاهنشاه ایرانشهر از دودمان ساسانی بود که پس از مرگ پدرش، اردشیر بابکان، به فرمانروایی رسید و در قلعه دختر از ایرانشهر نام برد. این قلعه در حکم دژی دفاعی و مانعی مهم برای جلوگیری از عبور دشمن در دره تنگاب (شمال دشت فیروزآباد) بود و توسط اردشیر بابکان، موسس سلسله ساسانی، در سال 224 پس از میلاد ساخته شد. اردشیر بابکان این قلعه را پیش از جنگ با پادشاه پارتیان اردوان پنجم و زمانی که می‌خواست بر ناحیه فارس مسلط شود بنا کرد.

قلعه‌ای بر فراز کوه

قلعه دختر در دوره ساسانی برای محافظت از شهری بنا شد که شهر «گور»، «اردشیر خوره» یا «فر اردشیر» نام داشت و امروزه آن را با نام شهر باستانی فیروزآباد می‌شناسند. شهر فیروزآباد در دشتی به همین نام قرار داشت؛ دشتی که به واسطه ویژگی‌های جغرافیایی خود دسترسی آسانی نداشت و به‌دلیل کوه‌های بلند و ساختار صخره‌ای پیرامون، نوعی حفاظ طبیعی داشت. اگرچه این قلعه خسارات زیادی دیده است، اما هنوز دیوارهای بلند آن از استقرار حکومت قدرتمند نشان دارد.
قلعه دختر بر فراز کوه ساخته شده و دامنه آن بر روی پستی و بلندی‌های کوه به صورت شیب‌دار امتداد پیدا کرده است. شکل کلی قلعه ذوزنقه مانند است و محدوده ای از بخش های پایینی منتهی به دره تنگاب تا بالاترین بخش کوه را در بر می‌گیرد.

گنبد مدور این بنا که قسمت‌هایی از آن فروریخته یکی از تماشایی‌ترین بخش‌های قلعه به شمار می‌رود. قلعه دختر 2300 مترمربع زیربنا دارد و از سنگ، گچ دست کوب و ملاط ساروج ساخته شد.
اسکندر مقدونی در زمان حمله به ایران، وقتی راهی برای نفوذ به این شهر نیافت، با هدایت جریان رودخانه آن را غرق در آب کرد. در دوره اشکانیان از رونق و شهرت شهر گور و این منطقه کاسته شد تا زمان ساسانیان و پس از پیروزی اردشیر بابکان بر اردوان پنجم، شهر باستانی فیروزآباد یا اردشیر خوره، دوباره آباد شد و شکوهی دوچندان یافت.

وجه تسمیه

علت نامگذاری این قلعه این بوده است که عده‌ای معتقد بودند این مکان متعلق به آناهیتا (خدای آب ها) است و عده‌ای دیگر این قلعه را به دلیل راه سخت و صعب العبورش دست نیافتنی می‌دانستند.

فیروز آباد در استان فارس، شهر فیروزآباد، کیلومتر 10 جاده فیروزآباد به کوار واقع است. محور ساسانی فارس شامل قلعه دختر و کاخ اردشیر ساسانی در شهرستان فیروزآباد، حدود 90 کیلومتری جنوب شیراز واقع شده و یکی از 14 میراث ثبت جهانی فارس به شمار می‌رود. منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس سال 2018 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. این‌طور که از میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس خبر رسیده، میراث جهانی منظر باستان شناسی ساسانی فارس طی سه مرحله تا پایان سال 1403 ساماندهی می‌شود.