سوفیانیوز
سوفیانیوز: دکتر حسابی بیشتر با علم و ریاضیات به خاطر میآید. شخصیت علمی برجسته ایران که هیچ وقت عطش خود را برای آموختن علم و دانش از دست نداد. دکتر حسابی بنیانگذار فیزیک و مهندسی دانشگاهی در ایران است اما آنقدر برای ایران کار انجام داده که گفتن چنین عناوینی برای معرفی او کافی نخواهد بود.
نام : محمود
نام خانوادگی : حسابی
تاریخ تولد : 3 اسفند 1281
تحصیلات : دکتری فیزیک- لیسانس (مهندسی معدن، ادبیات، راه و ساختمان)
محل تولد: تهران
محل زندگی: ایران، فرانسه، آمریکا، لبنان، ایتالیا
ملیت: ایرانی
پیشه: فیزیکدان، سناتور، وزیر فرهنگ
همسر: صدیقه حائری
فرزندان: ایرج و انوشه حسابی
دکتر سید محمود حسابی فرزند «سیدعباس معزالسلطنه» و «گوهرشاد حسابی» بود که در زمان حیات به مدارج عالی علمی و فرهنگی رسید. پدربزرگ او حاج میرزا علی حسابی (یمین الملک) وزیر مالیه فرمانفرما و سیاستمداری شناخته شده بود. پدرش عباس معزالسلطنه شغل دولتی داشت؛ به همین دلیل بسیاری از سالهای کودکی دکتر حسابی در سفر گذشت. بعد از 4 سال زندگی در تهران به همراه خانواده و به خاطر کار پدرش که در امور خارجه بود به شامات رفتند. در همان سنین پدرش به خاطر ازدواج دوم آنها را ترک کرد.
در گذشت
در سال 1366در کنگره 60سال فیزیک ایران که به مناسبت بزرگداشت استاد برگزار شد از خدمات دکتر حسابی به عنوان پدر فیزیک ایران قدردانی به عمل آمد. محمود حسابی در 12 شهریور سال 1371 هجری شمسی هنگام معالجه بیماری قلبی در بیمارستان دانشگاه ژنو درگذشت. آرامگاه (خانوادگی) وی در شهر تفرش قرار دارد.
دکتر حسابی در سن هفت سالگی در مدرسه کشیشهای فرانسوی که تنها مدرسه رایگان شهر بیروت بود آغاز به تحصیل کرد. به همت مادرش با قرآن، حافظ و ادبیات فارسی آشنا شد؛ در هفده سالگی از دانشگاه فرانسوی بیروت لیسانس ادبیات و در نوزده سالگی از همان دانشگاه لیسانس بیولوژی گرفت. در دانشگاه آمریکایی بیروت مهندسی راه و ساختمان خواند.
کمی بعد برای تحصیل حقوق به فرانسه رفت اما به نجوم و ریاضیات علاقهمند و در رصدخانهای در پاریس مشغول به کار شد. در دانشگاه پلی تکنیکی در پاریس در رشته مهندسی برق قبول میشود و همزمان به تحصیل فیزیک در دانشگاه سوربن ادامه میدهد. پس از پایان تحصیلات در رشته فیزیک به تهران باز میگردد تا پایهگذار علوم نوین و دانشگاه در ایران شود.
دکتر محمود حسابی با صدیقه حائری ازدواج کرده و ثمرۀ این ازدواج دو فرزند به نامهای ایرج و انوشه حسابی است.
دکتر حسابی با وجود امکان ادامه تحقیقات در خارج از کشور، به ایران بازگشت و به پایهگذاری علوم نوین و تأسیس دارالمعلمین و دانشسرای عالی، دانشکدههای فنی و علوم دانشگاه تهران، نگارش دهها کتاب و جزوه و راهاندازی و پایهگذاری فیزیک و مهندسی نوین پرداخت.
جالب است بدانید دکتر محمود حسابی سه دوره نماینده مجلس سنای ایران بود و در کابینه دکتر محمد مصدق وزیر فرهنگ ایران شد.
دکتر محمود حسابی در 12 شهریورماه سال 1371 شمسی در بیمارستانی در شهر ژنو سوییس چشم از جهان فرو بست. مدفن او آرامگاه خانوادگی ایشان در شهر تفرش است.
یک طبقه از منزل ایشان در منطقه یک تهران پس از درگذشت ایشان تبدیل به موزه دکتر حسابی شد.
پروفسور حسابی علاوه بر زبان فارسی، به زبان عربی، فرانسوی، انگلیسی و آلمانی تسلط داشت. در تحقیقات علمی خود از زبان های سانسکریت، لاتین، یونانی، پهلوی، اوستایی، ترکی، ایتالیایی و روسی نیز استفاده میکرد.
حسابی نخستین رئیس دانشکده فنی، پس از تأسیس دانشگاه تهران بود. در مورد نقش محمود حسابی در تأسیس دانشگاه تهران عقاید مختلف و متفاوتی وجود دارد و برای نمونه علی اکبر سیاسی در کتاب خود با نام گزارش یک زندگی طرح تأسیس دانشگاه تهران را بهطور کامل توضیح میدهد و مشخص میشود که محمود حسابی هیچ نقشی در تأسیس دانشگاه تهران نداشته است.
ضیاء موحد در مصاحبهای ادعای نقش دکتر محمود حسابی در تأسیس دانشگاه تهران را کذب محض میداند. دربارهٔ محمود حسابی غُلُوهای بسیار شدهاست، این غلوها در حدی است که عدهای از مقامات ایران تقاضا کردهاند نام ایشان را از کلیه مکانها و مؤسسات برداشته شود. هیچ سندی وجود ندارد که محمود حسابی شاگرد اینشتین بوده است، به احتمال بسیار زیاد ایشان حتی یک ساعت هم شاگرد اینشتین نبوده است. دکتر محمود حسابی هیچ تعریفی هم از جهان سوم نکرده است. تعریفی که به وی نسبت میدهند اولین بار توسط محمدحسین پاپلی یزدی استاد دانشگاه تربیت مدرس که مدتی در دانشگاه سوربن تدریس میکرده است در فصلنامه تحقیقات جغرافیایی شماره 61 تابستان 1380چاپ شده است.
گرچه باز هم عده بسیاری هستند که گفتههای بالا را رد کرده و گفتهاند ایشان سزاوار تمام این تقدیرها و حتی بسیار بیشتر از آن نیز هستند و مصاحبههای بسیاری با پسر ایشان (ایرج حسابی) شده و او نیز از پدرش بسیار دفاع کرده که شنیدنی است.
محمود حسابی به چندین زبان زنده دنیا مسلط بود. زبانهای عربی، انگلیسی، فرانسوی و آلمانی از آن جملهاند. همچنین او برای انجام پروژههای پژوهشی خود از زبانهای لاتین، یونانی، ایتالیایی، پهلوی، سانسکریت، روسی و ترکی نیز بهره برده است. دکتر محمود حسابی در سال 1349 عنوان “استاد برجسته دانشگاه تهران” را دریافت کرد. در کنگره 60 سال فیزیک ایران از او به عنوان پدر علم فیزیک ایران تقدیر شد. همچنین دکتر حسابی موفق شد تا نشان لژیون دونور را از کشور فرانسه دریافت کند.
اولین نقشهبرداری فنی و تخصصی کشور (راه بندرلنگه به بوشهر)
پایهگذاری اولین مدارس عشایری کشور
پایهگذاری دارالمعلمین عالی (دانشسرای عالی)
ساخت اولین رادیو در کشور
راهاندازی اولین دستگاه رادیولوژی در ایران
محاسبه و تعیین ساعت رسمی ایران
پایهگذاری اولین بیمارستان خصوصی در ایران، به نام بیمارستان گوهرشاد
شرکت در پایهگذاری فرهنگستان ایران و ایجاد انجمن زبان فارسی
تدوین اساسنامه طرح تأسیس دانشگاه تهران
پایهگذاری دانشکده فنی دانشگاه تهران
پایهگذاری دانشکده علوم دانشگاه تهران
پایهگذاری مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
پایهگذاری مرکز تحقیقات اتمی دانشگاه تهران
پایهگذاری سازمان انرژی اتمی ایران
پایهگذاری اولین رصدخانه نوین در ایران
مشارکت در پایهگذاری مرکز مخابرات اسدآباد همدان
پایهگذاری کمیته پژوهشی فضای ایران
ایجاد اولین ایستگاه هواشناسی کشور (در ساختمان دانشسرای عالی در نگارستان دانشگاه تهران)
تدوین اساسنامه و تأسیس مؤسسه ملی استاندارد
تدوین آییننامه کارخانجات نساجی کشور و رساله چگونگی حمایت دولت
در رشد این صنعت
پایهگذاری واحد تحقیقاتی صنعتی سعدایی (پژوهش و صنعت در الکترونیک، فیزیک، فیزیک اپتیک، هوش مصنوعی)
راهاندازی اولین آسیاب آبی تولید برق (ژنراتور) در کشور
ایجاد اولین کارگاههای تجربی در علوم کاربردی در ایران
ایجاد اولین آزمایشگاه علوم پایه در کشور
تأسیس واحد تحقیقاتی صنعتی سعدایی
تشکیل و ریاست کمیته پژوهشی ایران
مؤسس دبیرستان انرژی اتمی ایران