معرفی رشته مهندسی نفت/ دانشگاه‌ها و بازار کار
سوفیا نیوز: در این مقاله، با مطالبی در مورد اهمیت رشته مهندسی نفت، همچنین توانایی‌های لازم برای ورود به این رشته و بازارکار آن آشنا می‌شوید.
اهمیت رشته مهندسی نفت
ایران یکی از منابع و معادن بزرگ نفت و گاز جهان به شمار می‌رود. از همین رو تربیت نیروی انسانی متخصص و کارآمد برای بهره‌برداری درست و بهینه از این سرمایه بسیار ضروری است. به همین منظور رشته مهندسی نفت در دانشگاه‌های کشور دایر شده است.
معرفی رشته مهندسی نفت
دانش و فناوری در فرایند اکتشاف، محاسبات، بهره‌برداری از منابع زیرزمینی نفت و گاز و انتقال آنها به سطح می‌باشد. شایان توجه است که پالایش نفت در حیطهٔ صنایع پایین‌دستی صنایع نفت می‌باشد. و برای انسان‌ها هر روز بیش از دیروز مورد نیاز است. در سال‌های اخیر به‌دنبال تغییراتی که در رویکرد سرمایه‌ها به سوی منابع جدید انرژی صورت گرفته‌است و خاصیت فراوان برای صنایع گوناگون دارد، بسیاری از دانشگاه‌ها همچون استنفورد و دانشگاه کالیفرنیا این رشته را به مهندسی منابع انرژی تغییر نام داده‌اند؛ چرا که مباحث طرح‌شده در انرژی زمین‌گرمایی و سایر انرژی‌های نوین کماکان بسیار نزدیک به این رشته می‌باشد. مهندسین نفت در مورد اکتشاف دنبال راه‌هایی هستند که بیشترین میزان استخراج و کمترین میزان خطر و آلودگی برای محیط زیست را داشته باشد. در مهندسی نفت دروسی همچون ریاضیات، فیزیک، مکانیک سیالات، استاتیک، ترمودینامیک، زمین‌شناسی، انتقال حرارت، انتقال جرم، خواص سنگ‌ها و سیالات، چاه آزمایی، چاه پیمایی و … تدریس می‌شود. این رشته از رشته های کم اشتغال و دارای بازار کار نامناسب در ایران است. همچنین از لحاظ حجم علوم در سطح دشوار قرار دارد.
کار کارشناس مهندسی نفت چیست؟
آشنایی با دانش به روز زمین شناسی نفت و انجام مطالعات مربوطه و بهره گیری از نتایج حاصله
انجام آزمایشات و جمع آوری اطلاعات در مورد اکتشاف و عملیات اکتشافی
انتخاب روش مناسب اکتشاف با توجه به وضعیت زمین شناسی و شرایط محیطی و اقلیمی ناحیه
طرح عملیات و تامین تدارکات و تلفیق برنامه های مربوط برای اجرای بهینه عملیات اکتشافی
بررسی فنی و اقتصادی طرح ها و عملیات اکتشاف
مدیریت و مطالعات زمین شناسی، نقشه برداری و عملیات اکتشاف
مدیریت و نگهداری از مخازن نفت اکتشافی و اعمال روش های افزایش برداشت از جلوگیری از آلودگی و تخریب محیط زیست ناشی از مطالعات زمین شناسی و عملیات اکتشاف
مقاطع تحصیلی رشته مهندسی نفت
امکان ادامه تحصیل در رشته مهندسی نفت تا مقطع دکتری وجود دارد.
حوزۀ کاری رشته مهندسی نفت
رشته مهندسی نفت یکی از رشته‌های مرتبط با حوزه انرژی محسوب می‌شود و هدف نهایی آن تأمین نیازهای انرژی صنایع و مصارف خانگی و خودروسازی و غیره است، این رشته با مباحث زمین‌شناسی و شیمی ارتباط تنگاتنگی دارد و برای افراد و دولت‌هایی که دغدغه آنها حداکثرسازی سود از وابستگی دنیای امروز به نفت و گاز است، بسیار جذاب به حساب می‌آید.
مهندسی نفت از تلفیق دانش‌های مختلف ریاضی، شیمی، زمین‌شناسی، مکانیک سیالات، ترمودینامیک و حرکت سیالات در محیط‌های متخلخل شکل گرفته است و در تمامی فرایندهای مرتبط با صنعت نفت نظیر اکتشاف نفت، حفاری، بهره‌برداری و انتقال و پالایش هیدروکربن‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند.
دانشگاه هایی که رشته مهندسی نفت دارند؟
شریف - تهران
تهران
صنعتی اصفهان
صنعتی امیرکبیر - تهران
تهران (محل تحصیل فومن گیلان)
صنعت نفت
صنعتی امیرکبیر - تهران - پردیس خودگردان
فردوسی - مشهد
شیراز
صنعت نفت (محل تحصیل اهواز)
صنعتی سهند - تبریز
دانشکده فنی ومهندسی گرمسار
خلیج فارس - بوشهر
رازی کرمانشاه
حکیم سبزواری - سبزوار
صنعت نفت (محل تحصیل آبادان)
مرکز آموزش عالی لامرد
تعداد واحدهای درسی رشته مهندسی نفت
تعداد کل واحدهای درسی: 140 واحد
دروس عمومی: 20 واحد
دروس پایه: 36 واحد
دروس اصلی: 39 واحد
دروس تخصصی: 34 واحد
دروس اختیاری: 6 واحد
کارآموزی و پروژه: 5 واحد
گرایش‌های کارشناسی ارشد رشته مهندسی نفت
- مهندسی اکتشاف نفت
- مهندسی مخازن هیدروکربوری
- مهندسی حفاری و بهره برداری نفت
- مهندسی ابزار دقیق و اتوماسیون در صنایع نفت
- مهندسی تجهیزات نفتی
گرایش‌های دکتری رشته مهندسی نفت
- مهندسی نفت گرایش نفت و بهره برداری مخازن
- مهندسی نفت گرایش اکتشاف
- مهندسی نفت گرایش مهندسی مخازن هیدروکربوری
- مهندسی نفت گرایش تجهیزات نفت
لازم به ذکر است که گرایش‌های مختلف در کارشناسی ارشد بسط یافته مباحث مطرح شده در گرایش‌های مختلف مقطع کارشناسی به صورت پیشرفته‌تر هستند. همچنین برخی از گرایش‌ها مانند مدیریت مخازن هیدروکربوری (دانشگاه صنعت نفت) و ساخت تجهیزات نفتی (دانشگاه امیرکبیر) گرایش‌های نوپایی هستند که در سال‌های اخیر به رشته مهندسی نفت ورود کرده‌اند. بهترین دانشگاه‌های ایران برای تحصیل در مقاطع بالاتر رشته مهندسی نفت دانشگاه‌های صنعتی شریف، صنعت نفت، تهران، صنعتی امیرکبیر (پلی‌تکنیک)، سهند تبریز، شیراز، علم و صنعت و تربیت مدرس هستند. البته برخی از این گرایش‌ها در مؤسسات غیرانتفاعی، دانشگاه‌های آزاد (مانند واحد علوم تحقیقات تهران، واحد شیراز، امیدیه، گچساران و غیره) و دانشگاه پیام نور نیز ارائه می‌شود.
توانایی‌های لازم برای رشته مهندسی نفت
رشته مهندسی نفت برای کسانی مناسب است که آمادگی کار در محیط‌های کاری دشوار را داشته باشند و بتوانند روزها و هفته‌ها، دور از خانواده و شهر خود در محلی با ساعت‌های کاری طولانی، کار کنند. همچنین، کار در محیط‌های مرتبط با صنعت نفت و گاز، خطرات مختلفی دارد و بهداشت و ایمنی در محیط‌های کاری حوزه نفتی، از چالش‌هایی است که یک مهندس نفت با آن روبرو می‌شود. با این وجود، افرادی که به رشته‌های زمین‌شناسی، مهندسی شیمی و مکانیک سیالات علاقه داشته باشند، به این رشته و نوع کار آن نیز علاقه پیدا می‌کنند.
بازار کار رشته مهندسی نفت
کار موجود برای فارغ‌التحصیلان این رشته وزارت نفت است. اما دانشگاه صنعت نفت در حال حاضر دانشجویان این رشته را بورسیه نمی‌کند؛ بلکه اگر سطح علمی دانشجویی خوب باشد، در نهایت جذب وزارت نفت می‌شود. البته در حال حاضر بیش از 70 درصد از دانشجویان جذب وزارت نفت می‌شوند و مابقی آن ها نیز جذب صنایع شیمایی خصوصی می‌شوند. چرا که بیشتر واحدهای رشته مهندسی نفت با رشته مهندسی شیمی مشترک است.
