از تونل‌زنی کوانتومی تا مدارهای ابررسانا | چرا این سه فیزیکدان برنده نوبل 2025 شدند؟

به گزارش سرویس دانشگاه پایگاه خبری سوفیانیوز، از وبگاه نوبل پرایز، در مراسم معرفی برندگان جایزه نوبل فیزیک 2025 که امروز سه‌شنبه؛ 15 مهرماه در ساعت 13:15 به وقت تهران در فرهنگستان سلطنتی علوم سوئد برگزار شد، نام جان کلارک، میشل دِووره و جان مارتینیس اعلام شد.

این جایزه برای کشف تونل‌زنی کوانتومی ماکروسکوپی و کوانتیزاسیون انرژی در یک مدار الکتریکی به جان کلارک از دانشگاه کالیفرنیا، میشل دووره از دانشگاه یِیل و دانشگاه کالیفرنیا و جان مارتینیس از دانشگاه کالیفرنیا تعلق گرفت.

برندگان جایزه نوبل با استفاده از یک سری آزمایش نشان دادند که ویژگی‌های عجیب‌وغریب جهان کوانتومی می‌تواند در سیستمی به اندازه یک کف دست، عینیت یابد.

سیستم الکتریکی ابررسانای آن‌ها می‌توانست از یک حالت به حالت دیگر تونل بزند، گویی مستقیماً از درون یک دیوار عبور می‌کند. آن‌ها همچنین نشان دادند که این سیستم انرژی را به اندازه‌های مشخص و معینی جذب و منتشر می‌کند، دقیقاً همان‌طور که مکانیک کوانتومی پیش‌بینی کرده بود.

جان کلارک (John Clarke)، متولد سال 1942 میلادی، متولد کمبریج، بریتانیا، فیزیکدان و استاد فیزیک تجربی

میشل دِووره (Michel H. Devoret)، متولد سال 1953 در متولد پاریس، فیزیکدان فرانسوی و استاد فیزیک کاربردی

جان مارتینیس (John M. Martinis)، متولد 1958 میلادی، فیزیکدان آمریکایی و استاد فیزیک

سال گذشته، جان هاپ‌فیلد و جفری هینتون برای اکتشافات و اختراعات اساسی که یادگیری ماشین را با شبکه‌های عصبی مصنوعی امکان‌پذیر می‌کند، برنده جایزه نوبل فیزیک شدند.

دانستنی‌هایی درباره نوبل فیزیک (از سال 1901 تا 2024 میلادی)

• در این مدت، جایزه نوبل فیزیک 120 بار و به 226 نفر اهدا شده است؛

• در شش سال (1916، 1931، 1934، 1940، 1941، 1942) هیچ جایزه نوبل فیزیکی اهدا نشد. دلیل این امر عمدتاً جنگ‌های جهانی اول و دوم بود؛

• بیشتر اوقات (49 بار) جایزه نوبل فیزیک بین دو نفر تقسیم شده است، 34 بار جایزه به سه نفر رسیده است و 47 بار فقط به یک نفر تعلق گرفته است؛

• جوان‌ترین برنده ویلیام لورنس براگ بود که در 25 سالگی به نوبل فیزیک سال 1915 دست یافت و این جایزه را به طور مشترک با پدرش، ویلیام هنری براگ، دریافت کرد؛

• مسن‌ترین برنده نوبل فیزیک، آرتور اشکین بود که در 96 سالگی در سال 2018 میلادی به این جایزه دست یافت و به دلیل کهولت سن نتوانست در مراسم شرکت کند؛

• جان باردین، مخترع ترانزیستور، تنها کسی است که دو بار جایزه نوبل فیزیک را دریافت کرده است؛

• در مجموع 5 زن بین سال‌های 1901 تا 2024 میلادی موفق به کسب نوبل فیزیک شده‌اند: ماری کوری در سال 1903، ماریا گوپرت مایر در سال 1963، دونا استریکلند در سال 2018، آندره‌آ گِز در سال 2020، آن لوییلیه در سال 2023؛

• ماری کوری اولین زن برنده نوبل فیزیک و تنها فرد در تاریخ است که در دو رشته علمی متفاوت (فیزیک و شیمی) برنده جایزه نوبل شده است.

زمان اعلام اسامی برندگان جوایز نوبل 2025

دیروز، دوشنبه اسامی برندگان جایزه نوبل پزشکی اعلام شد و قرار است فردا چهارشنبه برنده جایزه نوبل شیمی اعلام شود. برنده جایزه ادبیات روز پنج‌شنبه نهم اکتبر/ 17 مهر و برنده جایزه صلح روز جمعه دهم اکتبر/ 18 مهر معرفی می‌شوند. دوشنبه سیزدهم اکتبر/ 21 مهر نیز برنده جایزه علوم اقتصادی معرفی خواهد شد.