آیا فلوراید خمیردندان شما را مسموم می‌کند؟ شواهدی که هرگز نمی‌توانید نادیده بگیرید!

به گزارش سرویس علم و فناوری پایگاه خبری سوفیانیوز، فلوراید یک ترکیب معدنی است که، برای مراقبت­های دهانی استفاده می شود. این ترکیب باعث قویتر شدن دندان ها شده و به محافظت در برابر حفره ­ها کمک می ­کند. به همین دلیل، بعنوان یک ماده سودآور افزودنی به آب در بسیاری از کشورها از جمله آمریکا برای 70 سال در نظر گرفته شده است. از آغاز اضافه شدن فلوراید به آب، این عمل بحث برانگیز بوده است.

تاثیر فلوراید بر بهبود سلام دندان‌ها از مدت‌ها پیش اثبات شده است. از نظر مراکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها، فلوراید جزء 10 دستاورد بزرگ بهداشت عمومی در قرن 21 محسوب می‌شود. با این وجود هنوز بر سر مضر بودن فلوراید برای بعضی از گروه‌های خاص به ویژه کودکان، بحث وجود دارد. منتقدان استفاده از فلوراید می‌گویند، استفاده طولانی مدت از فلوراید ممکن است باعث ضعیف شدن استخوان‌ها شود و حتی خطر ابتلا به سرطان را نیز افزایش دهد.

قبل از دهه 50 میلادی خمیر دندان‌ها تاثیر زیادی بر سلامت دهان نمی‌گذاشتند. در سال 1952 میلادی دانشمندان با همکاری شرکت Proctor & Gamble مطالعات بالینی خمیر دندان‌های فلوراید دار بر روی 1500 کودک و 100 فرد بزرگسال را انجام دادند. چهار سال بعد اولین خمیر دندان فلوراید دار با نام Crest به بازار آمد. محققان در آن سال‌ها به نتایجی دست یافتند که مطالعات بعدی هم آن‌ها را تایید کرد. آن‌ها دریافتند که فلوراید از طریق سه راه کلیدی از ایجاد پوسیدگی در دندان‌ها جلوگیری می‌کند:

1. فلوراید با اتصال به مناطق پوسیده دندان و جذب سایر مواد معدنی مانند کلسیم به این مناطق، مینای دندان را ترمیم می‌کند.

2. فلوراید با تحریک تولید فلورپاتیت از پوسیدگی‌ها بیشتر دندان جلوگیری می‌کند. فلورپاتیت نوعی از مینای دندان است که مقاومت بالایی در مقابل اسیدها و باکتری‌ها دارد.

3. فلوراید خاصیت ضد باکتریایی دارد که نه تنها رشد باکتری‌ها را مهار می‌کند، بلکه از چسبیدن میکروب‌ها به دندان جلوگیری می‌کند.

فلوراید نمی‌تواند حفره‌هایی که از قبل در دندان ایجاد شده است را ترمیم کند، اما می‌تواند سرعت رشد آن‌ها را کاهش دهد. به همین دلیل اکثر دندانپزشکان توصیه می‌کنند که دو بار در روز مسواک زده شود. هر چقدر از طریق منابع آب و یا خمیر دندان، فلوراید بیشتری به دندان‌ها برسد، پیشگیری از ایجاد پوسیدگی دندان موثرتر خواهد بود.

برای اثربخشی فلوراید، غلطت آن در خمیر دندان باید به نسبت 1000 در میلیون (ppm) باشد. بیشتر مارک‌های تجاری غلظت ppm1350 و ppm1450 را در خمیر دندان‌هایشان استفاده می‌کنند که معمولا به شکل سدیم فلوراید و یا سدیم مونوفلئوروفسفات به خمیر دندان اضافه می‌شود. خمیر دندان‌های با فلوراید بالا معمولا از غلظت % 1/1 سدیم فلوراید (ppm5000) استفاده می‌کنند.

به طور معمول این خمیر دندان‌ها مخصوص بزرگسالانی است که دندان‌هایشان آسیب‌های زیادی دیده باشد. یا شرایط پزشکی داشته باشند که احتمال ایجاد پوسیدگی در آن‌ها زیاد باشد. مانند کسانی که دارای دندان مصنوعی هستند و یا دندان‌هایشان را ارتودنسی کرده‌اند. همچنین خشکی دهان ناشی از بیماری‌ها، مصرف داروها و کسانی که در حال درمان سرطان هستند نیز نیاز به استفاده از این نوع خمیر دندان‌ها دارند.

در یک مطالعه که در سال 2016 انجام شده، ثابت شده است که خمیر دندان‌هایی که فلوراید بالا دارند، میزان سختی سطح پوسیدگی را (در دندان‌های درمان نشده) به مراتب بیشتر از خمیر دندان‌هایی که فلوراید عادی (ppm1300) دارند، افزایش می‌دهند.

نوع دیگری از فلوراید که به عنوان فلوراید استنوس شناخته می‌شود، می‌تواند ضمن کاهش حساسیت در دندان، محافظت از دهان را نیز فراهم کند. در مارک‌های تجاری مختلف از مواد شیمیایی مانند استرانسیم کلراید یا نیترات پتاسیم به منظور کاهش میزان حساسیت دندان استفاده می‌کنند. خمیر دندان‌های مخصوص کودکان برای اطفال 6 سال به پایین طراحی شده است و غلظت فلوراید در این خمیر دندان‌ها ppm1000 است. فلوراید در غلظت‌های زیر ppm1000 دیگر تاثیرگذار نخواهد بود. همیشه به یاد داشته باشید که از خمیر دندان‌هایی استفاده کنید که مورد تایید وزارت بهداشت باشند.

عده‌ای معتقدند که کسانی که تصور می‌کنند فلوراید دارای آثار مخرب است، بر روی افکار عمومی مردم تاثیر منفی گذاشته‌اند. بیشتر مشاجرات بر سر اضافه کردن فلوراید به آب است. برخی از افراد اعتقاد دارند این کار غیر اخلاقی است و فایده‌ای ندارد. آنچه که مشخص است این است که مقادیر بیش از حد فلوراید در منابع آب می‌تواند منجر به فلوروز دندان و حتی فلوروز اسکلتی شود (در این حالت استخوان‌ها تضعیف می‌شوند). البته که موقعیت‌های این چنینی به ندرت پیش می‌آید و معمولا به علت اشتباه مدیریتی اتفاق می‌افتد.

غلظت بالای فلوراید در آب آشامیدنی می‌تواند باعث عوارضی مانند حالت تهوع، استفراغ و اسهال شود، اما معمولا عوارض بلند مدت برای فرد ندارند. بررسی‌های انجام شده در مطالعات دندانپزشکی در سال 2008 نشان می‌دهد که غلظت مناسبی از فلوراید در آب آشامیدنی می‌تواند خطر شکستگی استخوان را کاهش دهد. علاوه بر این، این کار خطر ایجاد پوسیدگی در دندان‌های کودکان را به کمتر از 30 درصد کاهش می‌دهد.

بسیاری از ادعاها در مورد مضر بودن فلوراید پایه علمی ندارد و بیشتر به توهم توطئه شباهت دارد تا حقیقت. عده‌ای ادعا می‌کنند که فلوراید می‌تواند باعث ایجاد سرطان استخوان و استئوسارکوما می‌شود، اما تمامی این ادعاها توسط دانشمندان رد شده است. انجمن دندانپزشکان ایران اعلام کرده‌اند که خمیر دندان‌های فلوراید دار نه تنها برای سلامت دهان و دندان ضروری است، بلکه کودک باید از آن‌ها به محض در آوردن دندان استفاده کند.