آنچه در پیری حسرتش را خواهید خورد؛ نگاهی روانشناختی به این موضوع

ساعدنیوز: با افزایش سن، نگاه به گذشته و ارزیابی زندگی امری اجتنابناپذیر است. روانشناسی به ما میگوید که بسیاری از حسرتهای دوران پیری ریشه در انتخابها و فرصتهای از دست رفته جوانی دارد. این مقاله به بررسی عمیق بزرگترین حسرتهای دوران سالمندی از منظر روانشناسی میپردازد و راهکارهایی برای داشتن یک زندگی رضایتبخش و به دور از پشیمانی ارائه میدهد.
به گزارش سرویس روانشناسی پایگاه خبری ساعدنیوز، دوران پیری، فصلی از زندگی است که با تأمل و بازنگری در مسیر طی شده همراه میشود. بسیاری از افراد در این سنین با کولهباری از تجربیات، به گذشته خود مینگرند و گاهی با حسرتهایی مواجه میشوند که میتواند بر سلامت روان و کیفیت زندگی آنها سایه افکند. از دیدگاه روانشناسی، این حسرتها صرفاً افسوسهای سادهای نیستند، بلکه نمایانگر نیازهای اساسی روانی و تکاملی انسان هستند که در طول زندگی به آنها پاسخ داده نشده است. درک این پشیمانیهای رایج میتواند همچون چراغ راهی برای جوانان و میانسالان عمل کند تا زندگی خود را به گونهای بسازند که در آینده، احساس یکپارچگی و رضایت بیشتری را تجربه کنند.
بحران پیری: انسجام در برابر ناامیدی
اریک اریکسون، روانکاو برجسته، آخرین مرحله از رشد روانی-اجتماعی انسان را که در دوران سالمندی (حدود 65 سالگی به بعد) رخ میدهد، مرحله "انسجام در برابر ناامیدی" مینامد. در این مرحله، فرد به زندگی گذشته خود نگاه میکند و آن را ارزیابی میکند. اگر فرد احساس کند که زندگی معنادار و رضایتبخشی داشته است، به احساس "انسجام" و خردمندی دست مییابد. این حس پذیرش زندگی با تمام فراز و نشیبهایش، به او آرامش و آمادگی برای پذیرش مرگ را میدهد.
در مقابل، اگر فرد با نگاه به گذشته، مجموعهای از فرصتهای از دست رفته، انتخابهای نادرست و رؤیاهای تحقق نیافته را ببیند، دچار احساس "ناامیدی" میشود. این احساس با تلخی، پشیمانی و ترس از مرگ همراه است. بسیاری از حسرتهایی که سالمندان تجربه میکنند، ریشه در این بحران روانی دارد.
رایجترین حسرتهای دوران پیری از منظر روانشناختی
تحقیقات و مشاهدات بالینی روانشناسان و مراقبین سالمندان، مجموعهای از حسرتهای مشترک را در میان افراد در پایان عمر نشان میدهد:
1. کاش شجاعت زندگی کردن برای خودم را داشتم، نه آنطور که دیگران از من انتظار داشتند
این شایعترین حسرت است. بسیاری از افراد در پایان عمر متوجه میشوند که به دلیل ترس از قضاوت دیگران، فشارهای اجتماعی یا انتظارات خانواده، رؤیاهای شخصی خود را نادیده گرفتهاند. از دیدگاه روانشناسی، این حسرت با سرکوب "خود واقعی" و عدم تحقق پتانسیلهای فردی در ارتباط است که منجر به احساس پوچی و پشیمانی عمیق در سالمندی میشود.
2. کاش آنقدر سخت کار نکرده بودم
این حسرت به خصوص در میان مردانی که بخش عمدهای از عمر خود را وقف کار کردهاند، رایج است. آنها افسوس میخورند که لحظات طلایی رشد فرزندان، همراهی با همسر و بودن در کنار عزیزانشان را به بهای موفقیت شغلی از دست دادهاند. این موضوع به اهمیت تعادل میان کار و زندگی و تأثیر آن بر روابط عاطفی و سلامت روان اشاره دارد.
3. کاش شجاعت بیان احساساتم را داشتم
بسیاری از افراد برای حفظ آرامش یا جلوگیری از تعارض، احساسات واقعی خود را سرکوب میکنند. این سرکوب هیجانی در طولانی مدت منجر به ایجاد روابط سطحی و احساس عدم صمیمیت واقعی میشود. در دوران پیری، فرد حسرت میخورد که چرا عشق، قدردانی و یا حتی ناراحتی خود را به موقع و به شکلی سالم ابراز نکرده است.
4. کاش ارتباطم را با دوستانم حفظ کرده بودم
با درگیر شدن در روزمرگیهای زندگی، بسیاری از دوستیهای قدیمی به فراموشی سپرده میشوند. تحقیقات روانشناسی نشان میدهد که روابط اجتماعی قوی، یکی از مهمترین عوامل خوشبختی و طول عمر است. در سالمندی، افراد به ارزش بیبدیل این روابط پی میبرند و از غفلتی که در حق دوستانشان کردهاند، احساس پشیمانی میکنند.
نتیجهگیری
نگاه به حسرتهای دوران پیری نباید مایهی یأس و ناامیدی باشد، بلکه میتواند درسی گرانبها برای ساختن یک زندگی پربارتر باشد. روانشناسی به ما میآموزد که برای رسیدن به "انسجام" در دوران پیری و جلوگیری از این پشیمانیها، باید از امروز شروع کرد. زندگی اصیل و منطبق با ارزشهای شخصی، سرمایهگذاری بر روابط عاطفی عمیق، اختصاص زمان کافی برای خانواده و دوستان، و شجاعت در بیان احساسات، همگی عناصری هستند که به ساخت یک زندگی معنادار کمک میکنند. به یاد داشته باشیم که زندگی مجموعهای از انتخابهای امروز ماست و بهترین راه برای داشتن آیندهای بدون حسرت، زندگی آگاهانه در زمان حال است.
برای مشاهده سایر مطالب مرتبط با موفقیت و روانشناسی اینجا کلیک کنید